ساختار شبکیه و سلول‌های گیرنده نور

چشم گربه‌ها، همانند سایر پستانداران، از دو نوع اصلی سلول گیرنده نور تشکیل شده است:

  • سلول‌های میله‌ای (Rod cells) که وظیفه تشخیص سطوح نور و تاریکی را بر عهده دارند؛
  • سلول‌های مخروطی (Cone cells) که مسئولیت ادراک رنگ‌ها را ایفا می‌کنند.

در مقایسه با انسان‌ها، گربه‌ها تعداد بسیار بیشتری سلول میله‌ای و تعداد کمتری سلول مخروطی دارند. این ویژگی، بینایی آن‌ها را در شرایط کم‌نور (مانند دید شبانه) فوق‌العاده تقویت می‌کند، اما در عوض، توانایی تشخیص جزئیات رنگی را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد.

طیف رنگی قابل مشاهده برای گربه

از منظر ادراک رنگ، گربه‌ها شبیه به افراد مبتلا به کوررنگی سبز-قرمز در انسان‌ها هستند. چشم آن‌ها تنها دو نوع سلول مخروطی دارد که عمدتاً به بخش‌های آبی-بنفش (blue-violet) و سبز مایل به زرد (yellow-green) از طیف نوری واکنش نشان می‌دهند.

در نتیجه:

  • رنگ‌های قرمز، صورتی و نارنجی برای گربه‌ها به شکل واقعی قابل تشخیص نیستند و اغلب به صورت خاکستری یا قهوه‌ای مایل به سبز دیده می‌شوند.
  • رنگ‌های آبی و سبز برای آن‌ها واضح‌تر و جذاب‌تر به نظر می‌رسند.
  • رنگ‌های میانی مانند بنفش، به عنوان ترکیبی از آبی و خاکستری ادراک می‌شوند.

تطابق بینایی گربه با سبک زندگی شبانه

محدودیت در ادراک رنگ، یک سازگاری تکاملی هوشمندانه است. گربه‌ها به عنوان شکارچیان شب‌زی، نیازی به تشخیص رنگ‌ها در تاریکی ندارند؛ در مقابل، توانایی شناسایی حرکات ریز و سطوح پایین نور برای آن‌ها حیاتی‌تر است.

وجود لایه بازتابنده‌ای موسوم به Tapetum lucidum در پشت شبکیه، نور ورودی را بازتاب می‌دهد و فرصتی دوباره برای تحریک سلول‌های بینایی فراهم می‌کند. این مکانیسم، علت درخشش چشم گربه‌ها در تاریکی است.

کاربرد دانسته‌ها برای صاحبان حیوانات خانگی

درک چگونگی بینایی گربه‌ها به صاحبان کمک می‌کند تا رنگ‌های مناسبی برای اسباب‌بازی‌ها، ظروف غذا و محیط زندگی انتخاب کنند. رنگ‌های آبی و سبز گزینه‌های ایده‌آلی هستند، زیرا برای گربه‌ها جذاب‌ترند؛ در حالی که رنگ‌های قرمز یا نارنجی تفاوت چندانی با خاکستری ندارند و ممکن است کمتر جلب توجه کنند.

نتیجه‌گیری

گربه‌ها جهان را نه به صورت سیاه و سفید، بلکه با پالت رنگی محدود به سایه‌های آبی و سبز می‌بینند. ادراک رنگی آن‌ها در مقایسه با انسان‌ها ضعیف‌تر است، اما توانایی تشخیص حرکت و بینایی در تاریکی‌شان به مراتب برتر می‌باشد. این ویژگی‌ها، محصول میلیون‌ها سال تکامل در جهت شکارگری شبانه هستند؛ چشمانی طراحی‌شده برای ردیابی سایه‌ها و حرکات جزئی یک موش در دل شب، نه برای لذت بردن از زیبایی‌های رنگین‌کمان.